WATER EN VIS

Naast de realisatie van een aantal sportvisserijvoorzieningen hebben we over verschillende locaties gesprekken gevoerd en afspraken gemaakt over de toegang en bereikbaarheid van het viswater. Het vismigratieproject Swimway Vecht is afgerond en de resultaten zijn bekend. In Enter hebben we samen met hsv ’t Zumpke maatregelen getroffen tegen aalscholvers en de fuik van de aalstal in IJhorst is ook weer regelmatig geplaatst en gelicht.
De leden van onze Stichting Visserijkundig onderzoek Oost-Nederland hebben hun reguliere monitoringswerk weer opgepakt, maar moesten helaas opnieuw vele malen in actie komen om vissen te redden. Dit en meer lees je in dit hoofdstuk Water en Vis.

Fly only zone Doorbraak

Nadat in 2021 de fly only zone Doorbraak was geopend zijn regelmatig dagvergunningen aangevraagd om te mogen vliegvissen op dit bijzonder mooi gelegen water. Vooral de maanden juli tot en met november waren favoriet. Veel individuele vliegvissers, maar ook kleine groepjes wisten de Doorbraak te vinden. Ook mochten we regelmatig vangstmeldingen ontvangen. De vangsten variëren van ruisvoorns en alvers tot baarzen en snoeken. VIS TV maakte een mooie aflevering over de vismogelijkheden in Twente en onder andere de Doorbraak. Klik hier om aflevering 4 van het seizoen 2022 terug te kijken.

Aalstal IJhorst

Sinds 2015 wordt in de zomerperiode onderzoek gedaan naar de visstand in de Reest. Dit gebeurt door middel van een nostalgische aalstal, zoals deze in vervlogen tijden werd gebruikt om de pastoor, respectievelijk de dominee van IJhorst te voorzien van vis ter aanvulling op hun inkomen.
Een vaste groep vrijwilligers zorgt voor het plaatsen en lichten van de aalstal en daarbij worden ook excursies verzorgd. Opvallend voor 2022 is dat de vangst in het algemeen beter was als er stroming stond. Ook zijn er vorig jaar meer grotere vissen gevangen. Naar alle waarschijnlijkheid omdat het keernet is verwijderd en vervangen door een escape voorziening voor eventuele otters. De totale vangst bestond uit 282 vissen.

Pilot gaaskooien De Lee Enter

In de ondiepe De Lee te Enter staan sinds juni jl. 2 gaaskooien op de bodem. Hengelsportvereniging ’t Zumpke uit Enter draait samen met Sportvisserij Oost-Nederland een pilot met het aanbrengen van gaaskooien om de vispopulatie in De Lee met name in de winter bescherming te bieden tegen aalscholvers.

Minder vis door aalscholvers
De vereniging zag dat met name in de winter, wanneer de oevers kaler zijn en de waterplanten afsterven, de vissen een makkelijke prooi werden voor aalscholvers. De vissen schuilden massaal in het botenhuis, maar waren zelfs binnen niet veilig voor de aalscholvers. Het visbestand in De Lee ging zienderogen achteruit, want de leden van ’t Zumpke vingen de laatste jaren aanzienlijk minder vis dan de jaren ervoor.

Gaaskooien
De geplaatste kooiconstructies bestaan uit bouwhekken die met steigerbuis en buiskoppelingen aan elkaar zijn gemaakt. Aan de dakconstructie zijn verder takken vastgemaakt voor extra schuilmogelijkheden. De constructie is ook van boven dicht met gaas, zodat invliegen of inzwemmen van de aalscholver voorkomen wordt. Dit is de eerste keer binnen Sportvisserij Oost-Nederland dat er op deze manier geprobeerd wordt, vissen een beschutte plek tegen aalscholvers te bieden. Wellicht is dit een welkome aanvulling op de reeds bewezen concepten van takken- of vissenbossen. In de winter van 2022/2023 wordt door Sportvisserij Oost-Nederland en ’t Zumpke gekeken of de vissen de schuilplekken gevonden hebben en ook gebruiken.

Bereikbaarheid en toegankelijkheid viswateren

Ook in 2022 is er weer hard gewerkt om de bereikbaarheid en de toegankelijkheid van de viswateren te behouden en te verbeteren. Zo is er deelgenomen aan een aantal schetssessies langs de IJssel t.b.v. het 3e tracé van de KRW. M.b.t. de IJssel zijn diverse overleggen geweest binnen het IRM en met RWS. Het gebruik maken van het defensieterrein Welsum is wederom gerealiseerd.
Er zijn afspraken gemaakt met een agrariër over het gebruik van zijn land langs de IJssel in de omgeving van Zalk. Ter plaatse is bebording geplaatst over de spelregels en zo blijft op deze manier de locatie behouden.
Het gebruik van de steigers in de Jachthaven van Veessen is geëvalueerd en gecontinueerd.
Streven is om de bereikbaarheid van de IJssel in de Marswaard bij Zutphen weer terug te krijgen, hierover gaan we het komende jaar verder in gesprek.

Kader Richtlijn Water

Het afgelopen jaar zijn de maatregelen binnen het derde tracé van de KRW Rijntakken besproken. Voor het 3e tracé van de KRW moeten er in het gebied Rijntakken Oost diverse maatregelen getroffen worden. Per gebied/locatie is hier een verdeling in gemaakt. De hoofdlijnen hiervan zijn met ons besproken en de gebieden zijn doorgenomen. Er is een KES (Klant Eisen Specificatie) opgesteld binnen de KRW en gebiedsspecifiek is er deelgenomen aan diverse processen zoals hieronder beschreven:

• Afweging plaatsen rivierhout
• Algeheel overleg opstellen KES m.b.t. KRW
• Gebiedsontwikkeling Dorpenwaarden
• Gebiedsontwikkeling Fortmond/Zalk
• Gebiedsontwikkeling buitenwaarden Wijhe
• Gebiedsontwikkeling buitenwaarden Windesheim
• Overleg IJsselwerken, gebiedsontwikkeling IJsseldijk Zwolle/Olst
• Overleg gebiedsontwikkeling dijkversterking Den Elterweg Zutphen

Sportvisserijvoorzieningen

In 2022 zijn er samen met hengelsportverenigingen weer een aantal projecten opgepakt en tot uitvoering gebracht. Vanwege uitlopende werkzaamheden zijn helaas niet zoveel voorzieningen gerealiseerd als in eerste instantie begroot. Eind 2022 zijn er een mindervalide vissteiger langs de Loolee te Almelo en 6 vissteigers langs De Kloot te Oldenzaal opgeleverd. Beide voorzieningen zijn gerealiseerd met subsidie van Sportvisserij Nederland en met bijdrages van diverse hengelsportverenigingen.

Mindervaliden vissteiger aan de Loolee bij Almelo

Stobbeplas
Vanaf 1 januari 2021 is het nachtvissen op de Stobbeplas ingeperkt vanwege aanhoudende overlast. Eigenaar Staatsbosbeheer was voornemens om een algeheel visverbod in te stellen, maar middels deze pilot hebben we dit vooralsnog weten te voorkomen.
Sinds de invoering van het passensysteem in 2022, samen met de KSN regio Zwolle, is de overlast drastisch verminderd. De sociale controle is vele malen groter en er worden met grote regelmaat opruimrondes georganiseerd. Gelukkig worden er bij deze rondes iedere keer minder afval opgehaald. De pilot loopt nog tot eind 2023, maar we kunnen al voorzichtig concluderen dat het in dit specifieke geval een groot succes is.

Upgrade visstekken
Samen met een groep van deze karpervissers hebben we de visstekken ook een ‘upgrade’ gegeven. Dit hebben we in 2021 in eerste instantie voor 1 visstek gedaan om te kijken hoe dit zou bevallen. Een grote boomstam is dwars voor de visstek geplaatst en wordt op zijn plek gehouden met een aantal paaltjes. De ruimte hier achter is weer opgevuld met zand. Door windwerking was de stek namelijk ver uitgesleten en eigenlijk was er zonder laarzen niet meer te vissen vanaf deze plek. De visstek werd direct favoriet en is veelvuldig gebruikt, de aanleg ervan was een groot succes.
Door dit succes is er besloten om in 2022 nog 3 visstekken op deze zelfde wijze aan te pakken. Op deze manier hebben we samen met de lokale vissers iets terug gedaan voor de vissers.

Trailerhelling Zwarte Water
Vanwege een aantal geluiden vanuit de achterban hebben we de trailerhelling aan het Zwarte Water ter hoogte van Hasselt ook opgeknapt. Het talud naar de helling toe is wat flauwer gemaakt en de betonbaan in het water is een stuk verlengd. De planken van de steiger zijn vervangen en daarmee is de trailerhelling flink opgeknapt en kan deze er weer jaren tegenaan.

   

Cursussen

Er zijn in 2022 ook weer een 9-tal vrijwilligers geslaagd voor hun cursus bosmaaier en 1 persoon heeft de cursus motorkettingzaag succesvol afgerond. Alle vrijwilligers kunnen hierdoor veilig hun onderhoudswerkzaamheden uitoefenen langs de waterkant.

Stichting VKO Oost-Nederland

Na jaren geteisterd te zijn door de coronapandemie konden de vrijwilligers van de Stichting VKO in 2022 eindelijk weer hun normale ritme hervatten. De reguliere onderzoekpunten voor Waterschap Vallei & Veluwe zijn bemonsterd, maar ook een 8-tal verenigingswateren zijn onderzocht en de verenigingen zijn voorzien van advies voor hun viswater. Ook andere partijen als Staatsbosbeheer en Waterschap Vechtstromen zijn bijgestaan in afviswerkzaamheden tezamen met OAB Nederland.
De Stichting VKO heeft in 2022 voor het eerst geassisteerd bij een fuikmonitoring om de werking van vispassages in kaart te brengen. Vrijwilligers hebben op 3 vaste avonden in de week de fuiken geleegd en hun bevindingen genoteerd. Waardevolle informatie voor de waterbeheerder en een leuke nieuwe klus voor de vrijwilligers.

Huldiging vrijwilligers VISambulance
2022 was helaas ook weer een jaar van een hele droge zomer. Wij kunnen met een gerust hart stellen dat we deze zomer nog nooit zo druk zijn geweest als hiervoor omtrent meldingen en het redden van vissen in nood. Naar schatting zijn 10.000-en kilo’s vis gered van een wisse dood en overgezet naar dieper water. Veel van deze reddingsacties hebben plaats gevonden in de uiterwaarden van de IJssel waar vissen geïsoleerd raken van de rivier, wanneer het water zich na een periode van hoogwater terugtrekt. Als verrassing zijn de vrijwilligers gehuldigd, live op de radio bij 100% NL. Sportvisserij Oost-Nederland en de Stichting VKO hebben deze spelden in ontvangst genomen, maar deze zijn uiteraard opgedragen aan álle vrijwilligers die deze zomer hebben geholpen bij het redden van vissen in nood.

Reddingsacties
In de periode van april t/m september, met een piek in juli en augustus, zijn we enorm druk geweest met het voorkomen van vissterfte in ons werkgebied. In deze periode zijn we circa 25 à 30 keer met man en macht uitgerukt om vissen over te zetten als gevolg van de lage waterstanden. Veelal ging het hier om het uiterwaardengebied langs de IJssel maar ook in enkele stadswateren traden problemen op vanwege de droogte. Veelal onder zware condities, brandende zon en tientallen centimeters bagger, zijn duizenden kilo’s vis gered van een wisse dood.

 
Scan de QR codes voor video’s van de reddingsactie van 12.000 kg vis bij Zwolle en de Schipbeek. 

Groepsleden:

Jan Telleman (vzt) Edwin Riegman Paul de Ram Thom de Waard Hans van Til Peter Mast Arné Hissink Jasper Onderstal Chris Klaassen Dik Pruis Bianca Valk

William van der Veen Jeroen Wessels Mark Kouwenhoven Anton van Triest Marijn Hegeman Renée Alfring Tim Hulshof Christian van der Veen Ben Zwinselman Maikel Scholten

Swimway Vecht

De afgelopen 4 jaar onderzochten Nederlandse en Duitse organisaties de vismigratie op de Overijsselse Vecht via het project Swimway Vecht. Vele tientallen vissen zijn gezenderd en gedetailleerd gevolgd in het riviersysteem met een lengte van meer dan 200 kilometer (Waddenzee – bron van de Vecht). Voor verschillende vissoorten is het kunnen migreren noodzakelijk voor hun voortbestaan. Diverse stuwen en obstakels in de Vecht kunnen zorgen voor barrières. Hierdoor hebben zeldzame vissoorten zoals bijvoorbeeld de zeeforel of kwabaal moeite om hun levenscyclus te voltooien. Dankzij dit onderzoek zijn de belangrijkste migratieknelpunten voor trekvissen op de Vecht(e) in kaart gebracht. Het Waterschap Vechtstromen, Sportvisserij Oost-Nederland, Sportvisserij Nederland, Waterschap Drents Overijsselse Delta, Rijkswaterstaat, Niedersächsischer Landesbetrieb kür Wasserwirtschaft, Küsten- und Naturschutz en Landesfischereiverband Westfalen und Lippe E.v. hebben een belangrijke rol gespeeld in het onderzoek waarbij Sportvisserij Nederland het merendeel van de uitvoering op zich nam. Een groep van circa 25 vrijwilligers van Sportvisserij Oost-Nederland was betrokken bij het onderzoek. Zo hebben ze vaak fuiken uitgezet, opgehaald en schoongemaakt. Naast het vangen van de vissen met deze vangtuigen, heeft ook een groep vrijwilligers windes met de hengel gevangen.

Vismigratieonderzoek
De resultaten van Swimway Vecht geven aan dat de potentie van de Vecht voor migrerende vissen groot is. Zeldzame vissoorten zoals zeeforel, kwabaal, houting en rivierprik zijn nu al aanwezig in de Vecht. Maar ook andere migrerende soorten als spiering en aal migreren de Vecht in. Bij het bestuderen van de Vecht en het stroomgebied zien we per vissoort meerdere knelpunten en kansen voor verbeteringen. De drie belangrijkste migratieknelpunten zijn:

• De Afsluitdijk zorgt voor een beperkte uittrek van schieraal
• Het stuwcomplex Vechterweerd is niet passeerbaar voor stroomopwaartse migratie van houting en kwabaal
• Beide Vechtarmen in Nordhorn zijn niet passeerbaar voor zeeforel die zich juist zich in de bovenlopen van de Vecht voortplant.

Eindconclusie
De Vecht functioneert op dit moment dus niet volledig als vismigratieroute tussen de zee en de bron. De stroomafwaartse migratie is in principe mogelijk. Vissen zwemmen of driften eenvoudig met de stroming over de stuwen heen. Maar de stroomopwaartse migratie vanaf de zee helemaal naar de bovenlopen van de Vecht en Dinkel is niet mogelijk. Voor verschillende vissoorten zijn er verschillende grote knelpunten.

Aanbevelingen
De komende jaren worden er op de Vecht verschillende vistrappen en meestromende nevengeulen aangepast en gerealiseerd. De vismigratierivier bij de Afsluitdijk leidt er ongetwijfeld toe dat de in- en uittrek van paling, zeeforel en houting groter wordt. Dit biedt kansen voor het hele ecosysteem met bijbehorende planten, vissen en dieren zoals visetende vogels. Meer constant stromend water met ruimte voor de rivier is erg belangrijk, zodat we zorgen voor de juiste (vis)leefgebieden.

Samenwerking Cambio

Al sinds 2011 heeft Sportvisserij Oost-Nederland een samenwerkingsverband met Cambio Deventer (onderdeel van Circulus) om de IJsseloevers schoon te houden. Het afgelopen jaar hebben twee trajectmedewerkers van Cambio de zogeheten “visroute” gereden. Een van hen kampt met een verslavingsproblematiek en de ander heeft zijn thuisland moeten verlaten. Deze mensen komen doorgaans niet veel verder dan hun huis en werk. Voor hen is dit werk daarom erg bijzonder en belangrijk. Ze zijn er zo enthousiast over dat ze er een heus vakantiegevoel bij hebben! Even uit de dagelijkse cirkel en samen andere gesprekken voeren.

Het afvalprobleem is op bepaalde plekken helaas nog wel zichtbaar aanwezig. Met name daar waar mensen ook recreëren. Desondanks heeft Cambio de indruk dat de ECHTE sportvissers zuinig zijn op hun plekjes. Ook het komende jaar zetten we deze samenwerking voort en hopen daarmee opnieuw veel mooie stekken langs de IJssel schoon te houden.

Visstandbeheercommissies

VBC Vallei en Veluwe
In 2022 waren er personele wisselingen binnen de VBC vanuit Sportvisserij Midwest Nederland. Gelukkig was de bezetting eind 2022 weer compleet. De VBC is 5 maal digitaal dan wel fysiek bijeen geweest. Een van de belangrijkste besproken zaken is de werkwijze Vissen in Nood, welke een vervolg heeft gekregen ondanks wat strubbelingen in de personele wisselingen. Ook is het project Loodvrij Eem volledig afgerond en is er ingezet op loodvrije promotie door federatieve controleurs via de actie met de Little Green Bags. Vanuit Sportvisserij Op de Kaart is er een lichte ontwikkeling in Apeldoorn, zo is stagiair Hugo Brekveld gestart met de opdracht om het Zuiderpark tot een visparel te maken. Een onderdeel hiervan is een passend vissenbos intekenen en dit tot realisatie brengen. Na goed overleg binnen de VBC is het uitzetplan voor Bussloo doorgezet en mogen er tot 2027 weer vissen uitgezet worden.

VBC Rijn en IJssel
De VBC Rijn en IJssel is vanwege drukte slechts een maal bijeengekomen in 2022. Binnen de VBC is gesproken over droogte en sportvisserij, over de evaluatie van het project Diepe Gaten, over het maaibeleid, over de samenwerking gedurende de zomer en over de pilotvijvers met een hoge bezetting aan karper.

Waterbodemkaarten

Al vele jaren stelt Sportvisserij Oost-Nederland gratis waterbodemkaarten beschikbaar van viswateren in Oost-Nederland. Het afgelopen jaar zijn weer drie nieuwe gedetailleerde kaarten toegevoegd aan de lijst: De Singel en de Holterkolk in Deventer en de Stadsvijver aan de Rabatstraat in Hengelo.
Zo zijn er al ruim 70 waterbodemkaarten gratis beschikbaar. Informatie over het bodemverloop kan vissers voordeel opleveren in hun visserij. Aan de hand van de kaarten zie je precies waar taluds liggen en waar onregelmatigheden te vinden zijn. Bij alle kaarten is een link beschikbaar naar de VISplanner of in sommige gevallen naar de website van de vereniging met de voorwaarden per water.